Fai mai le WTO "o fefaʻatauaʻiga a le lalolagi o loʻo faʻaalia ai faʻailoga o le toe foʻi mai i le loloto, o le COVID-19 faʻatupuina le paʻu," ae na lapatai mai e faapea "soʻo se toe faʻaleleia e mafai ona faʻalavelaveina i aʻafiaga o faʻamaʻi faifai pea."
GENEVA - O fefaʻatauaʻiga oloa a le lalolagi o loʻo faʻamoemoe e paʻu i le 9.2 pasene i le 2020, sosoo ai ma le 7.2-pasene siʻitia i le 2021, o le tala lea a le World Trade Organization (WTO) i le Aso Lua i lana toe iloiloga o fefaʻatauaiga.
Ia Aperila, na valoia ai e le WTO se paʻu i le aofaʻi o fefaʻatauaʻiga oloa a le lalolagi mo le 2020 i le va o le 13 pasene ma le 32 pasene ona o le faʻamaʻi COVID-19 ua faʻalavelaveina ai gaioiga masani tau tamaoaiga ma olaga i le lalolagi atoa.
"O fefaʻatauaʻiga a le lalolagi o loʻo faʻaalia ai faʻailoga o le toe faʻafoʻi mai i le loloto, COVID-19 faʻatupu le paʻu," o le faʻamatalaga lea a le aufaipisinisi a le WTO i se faʻasalalauga faʻasalalau, ma faʻaopoopo mai "o le malosi o fefaʻatauaʻiga ia Iuni ma Iulai ua aumaia ai ni faʻailoga o le faʻamoemoe mo le aofaʻi o fefaʻatauaiga i le 2020."
Ae ui i lea, o le tala fou a le WTO mo le tausaga a sau e sili atu le le mautonu nai lo le fua faatatau muamua o le 21.3-pasene le tuputupu aʻe, ma tuʻu ai fefaʻatauaʻiga oloa i lalo ifo o lona tulaga muamua i le 2021.
Na lapataia e le WTO e faapea "soʻo se toe faʻaleleia e mafai ona faʻalavelaveina ona o aʻafiaga o faʻamaʻi faifai pea."
Na taʻua e le Sui Faatonu Sili o le WTO Yi Xiaozhun i se fonotaga a le au tusitala e faapea, o le aafiaga o fefaʻatauaʻiga o faʻafitauli ua matua ese lava i itulagi, faʻatasi ai ma le "faʻaitiitia faʻaititia" i fefaʻatauaʻiga i Asia ma "faʻalavelave malosi" i Europa ma Amerika i Matu.
Na faamatala mai e Coleman Nee, le tamaʻitaʻi sinia o le tamaoaiga o le WTO, "o Saina o loʻo lagolagoina fefaʻatauaʻiga i totonu o le itulagi (Asia)" ma "o le manaʻoga o oloa mai fafo o Saina o loʻo faʻateleina fefaʻatauaʻiga i totonu o le itulagi" ma "fesoasoani e saofagā i manaoga o le lalolagi".
E ui lava o le paʻu o fefaʻatauaʻiga i le taimi o le faʻamaʻi COVID-19 e tutusa lelei ma le faʻafitauli tau tupe a le lalolagi i le 2008-09, o le tulaga tau tamaoaiga e matua ese lava, o le tala lea a le au fai pisinisi a le WTO.
"O le paʻu o le GDP ua sili atu ona malosi i le paʻu o loʻo i ai nei ae o le pa'ū o fefaʻatauaʻiga ua sili atu ona feololo," na latou fai mai ai, ma faʻaopoopo mai o le aofaʻi o fefaʻatauaʻiga o oloa a le lalolagi e naʻo le faʻamoemoe e paʻu faʻalua i le GDP o le lalolagi, nai lo le faʻaono taimi i le taimi o le paʻu o le 2009.
Taimi meli: Oke-12-2020
